Czy w jakiś sposób możemy uczynić przyszłość bardziej dostępną? Uchronić biznes i własną przyszłość przed skutkami nieprzewidzianych sytuacji?

Nasza rzeczywistość staje się coraz bardziej złożona i niepewna. Pojawiające się kryzysy już nie raz pokazały, że coraz bardziej pożądana staje się umiejętność stosowania elastycznych strategii i szybkiego reagowania. Obserwujemy, że ustalone dawniej schematy jedno po drugim przestają działać a doświadczane nagłe zwroty skłaniają do poszukiwania alternatywnych opisów przyszłości.

Planowanie scenariuszowe (scenario planning)

Jedną z ciekawszych metod przewidywania zdarzeń i reagowania na nie jest tzw. planowanie scenariuszowe. Metoda ta ma swoje korzenie w wojskowości a w latach 70-tych została rozwinięta przez ośrodek Stanford Reasearch Institute Uniwersytetu Stanforda i firmę Royal Dutch Shell. Pierre Wack – zarządzający departamentem planowania strategicznego w Royal Dutch Shell skorzystał z niej przy opracowywaniu planów na wypadek gwałtownego wzrostu cen ropy i ewentualnego rozpadu Związku Radzieckiego.

Zanim zaczniesz czytać dalej, uzupełnię, że chociaż jest to metoda wykorzystywana przez biznes, proponuję spojrzeć na nią w szerszej perspektywie, również w kontekście celów indywidualnych, np. przy tworzeniu scenariuszy własnej kariery. Takiej zmiany zastosowania doświadczyły już inne metody, np. technika SWOT czy Design Thinking.

Planowanie scenariuszowe jest metodą planowania strategicznego i podejmowania decyzji. Sprawdza się wówczas, gdy niepewność zmian jest na tyle duża, że trudno wybrać jedną ścieżkę działania. Każdy tworzony scenariusz jest opisem możliwych i alternatywnych wizji przyszłego otoczenia.  To, co jest tu niezwykle istotne – punktem wyjścia do tworzenia scenariuszy jest analiza informacji o przyszłości, zarówno twardych faktów, jak i prognoz czy opinii.

Opisując krótko – przy tworzeniu scenariuszy uwzględniamy czynniki, które są w miarę znane bądź dostępne, czyli „graczy”, którzy będą brali udział w przyszłych wydarzeniach oraz siły i trendy kształtujące przyszłość, jak również określamy kluczowe niepewności, czyli zjawiska i efekty nieoczekiwane, nieznane i niepewne. Same scenariusze wynikają z analizy ważności i adekwatności tych czynników, przyjmowania różnych zależności, dynamik i perspektyw. Ograniczeniem jest tylko własna wyobraźnia. Ilość scenariuszy jest dowolna i zależy tylko od jego twórców. Dla ułatwienia można wyjść od scenariusza najbardziej optymistycznego i najbardziej pesymistycznego, a następnie stworzyć kilka scenariuszy pośrednich. Końcowym wynikiem tej pracy jest przygotowanie strategii działania.

Co można zyskać tworząc scenariusze przyszłości?

Tworzenie scenariuszy:

• przygotowuje do myślenia o odmiennych wariantach przyszłych wydarzeń,
• pomaga przełamać powszechny sposób patrzenia na świat i poszerza horyzonty strategicznej wyobraźni,
• tworząc wyrazisty obraz przyszłości, daje większą pewność w podejmowaniu decyzji,
• pozwala zrozumieć dynamikę zmian i elastycznie na nie reagować,
• wspiera analizę potencjalnego ryzyka i opracowanie planów awaryjnych,
• uczy myślenia wielowymiarowego, nie przywiązuje do jednej „życzeniowej” opcji,
• daje komfort działania i satysfakcję, jeśli jakieś niekorzystane zjawisko zostanie wcześniej przewidziane,
• oferuje przestrzeń na testowanie różnych koncepcji i wspiera adaptację do zmian,
• zachęca do kreatywnej i usystematyzowanej współpracy wewnątrz organizacji.

Metoda planowania scenariuszowego to wyjście naprzeciw przyszłości. Pokazuje, że odpowiedzi na pytanie, co nas czeka, jak przygotowywać się do zmian, warto poszukać właśnie w przyszłości a nie opieraniu się tylko na tym, co już znane. Na przykład w rekrutacji, już od jakiegoś czasu przewagę kandydatów na rynku pracy tworzy ich potencjał a niekoniecznie zdobyte doświadczenie. Zmienność otoczenia i stawiane przez nie wymagania często szybko dezaktualizują wiedzę a czasami nawet osiągnięcia.

Metoda planowania scenariuszowego jest jednym z tych narzędzi, które pomoże uruchomić myślenie ukierunkowane na przyszłość, a także przygotować wiarygodną i usystematyzowaną argumentację oraz opowieść o sobie i swoim biznesie.

Przygotowując ten artykuł korzystałam z bloga Marka Staniszewskiego.

Agnieszka Jurkowska